Çocuklarda Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri ve Tedavisi
Çocukların hayatını tehdit eden bir olaya maruz kalması ya da benzer bir olay anına tanıklık etmesi sonrasında çocuklarda travma sonrası stres bozukluğu problemine neden olabilir. Çaresizlik, dehşete kapılma, korku gibi deneyimler yaşayan çocuk olayı tekrar tekrar yaşama ve travma anını hatırlatacak durumlardan kaçınma eylemi gösterebilir.
Travma sonrası stres bozukluğunda olay anı hatırlandığı zaman çocuktaki kaygı düzeyi artar. Belirtiler genellikle yaşanan olaydan sonra bir ay içerisinde ortaya çıkar. Travma sonrası stres bozukluğunu etkileyen pek çok farklı faktörden bahsedilebilir. Bunlar travmanın şiddeti, ebeveynlerin bu olaya verdiği tepkiler, duygu ve anlamlar, çocuğun gelişim düzeyi ve içinde bulunduğu psikolojik durum, kişilik yapısı, değer yargıları, travmanın tekrarlanma olasılığı gibi faktörlerdir. Travma sonrası stres bozukluğuna neden olabilecek travmatik olaylardan bazıları ise şunlardır;
- Trafik kazası ve doğal afetler
- Fiziksel ya da cinsel istismara uğrama
- Savaş ve terör gibi sosyal yıkımlar
- Ani ölümler
- Evlat verilme
- Ebeveynlerin kötü boşanması
- Zorbalık
- Kaçırılma ve işkence görme
- Zorla evlendirilme
Çocuklarda travma sonrası stres bozukluğu nedenleri yukarıda sayılanlarla sınırlı değildir. Bunun dışında pek çok ani ve beklenmeyen olay, çocuklarda kaygı düzeyini değiştirebilecek travmalara neden olabilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Yaşayan Çocuklarda Gözlemlenebilecek Davranışlar
- Travmatik ana dair kabuslar görmek
- Sürekli olarak travmatik olayı anımsatan görüntüler anımsamak ve olay anına dair düşüncelere dalmak
- Yoğun korku duymak ve kendini çaresiz hissetmek
- Tarvmatik olay anına ait kişilerden ve mekanlardan uzak durmak
- Travmatik olayla ilgili konuşmaktan kaçınmak ve bu olayı sembolize eden olaylara maruz kalındığı zaman tepki göstermek
- Uyku problemleri yaşamak
- Travmatik olayın en önemli kısımlarını hatırlayamamak
- Gelecekle alakalı karamsar düşüncelere sahip olmak
- Başkalarından uzaklaşmayı istemek ve duyguları ifade ederken yetersiz kalmak
- Öfke patlamaları
- Akademik olarak başarıda düşüş ve yeme-içmeden kesilme (yeme bozuklukları)
- Regresif davranışlar
- Konsantrasyon düşüklüğü
- Aşırı tetikte olma dürtüsü
- Suçluluk duygusu ve depresif davranışlar
- Şiddet içeren davranışlara meyilli olma
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Yaşayan Çocuğa Nasıl Davranmak Gerekiyor?
Travma sonrası stres bozukluğu tedavisi için öncelikle çocuğun etrafındaki ebeveynlerin tutumları değerlendirilmelidir. Ebeveynlerin olumsuz tavırları çocuk için daha fazla travmatize edici olabilir. Bu süreçte ebeveynlerinin sevgi ve desteğine ihtiyaç duyan çocuğun yanında olmak tedavi sürecinde önemli unsurlardan biridir.
Travma sonrası stres bozukluğu tedavisi için bilişsel davranışçı terapiler, EMDR, ilaç tedavisi gibi farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Bunun için uzman desteği almak ve tanı için profesyonel psikolog ve psikiyatristler ile görüşmek önemlidir.
