Kendini Sabote Etmek – Neden Kendimizi Sabote Ederiz?

Sağlıklı alışkanlıklar geliştirmek, zamanında görevleri tamamlamak, para tasarrufu yapmak, kilo vermek veya sağlıklı ilişkiler kurmak gibi önemli bir hedefe ulaşmaya çalışırken kendinizi sabote ediyor olabilirsiniz. Kendinizi sabote etmenizin birçok nedeni olabilir. Bu durum kendinizi kötü hissetmeye ve başarısız olmayı beklemeye yol açabilir. Ayrıca döngüyü devam ettiren başarısızlıkla yüzleşmekten kaçınmak için daha fazla sabotaja başvurmanıza neden olabilir.

Peki neden kendimizi sabote ederiz?

1. Hatalı düşünme

İnsan beyni bildiğine tutunmaya, riski fazla tahmin etmeye ve yeni olanı denemekten kaçınma eğilimindedir.        Sezgisel aşinalık olarak bilinen bu eğilim, bildiğimiz şeyleri aşırı değerlendirmeye almaya ve tanıdık olmayan şeylere önem vermememize neden olabilir. Özellikle stres altındayken, sezgisel aşinalıklara daha fazla güvenme eğiliminde olabiliriz. Farklı bir seçeneği değerlendirmek açıkça bir avantaj sunsa bile, tanıdıklarımıza ve bildiğimize yönelebiliriz.Stresli olduğunuz dönemlerde önemli kararlar vermeye çalışırken, sezgisel olarak en iyi seçenek gibi görüneni tercih etmek yerine her seçimin artılarını ve eksilerini göz önünde bulundurmaya çalışın. Objektif birinden fikir alın.

2. Samimiyet korkusu veya ret korkusu

Bir çoğumuz, belirli bir yakınlık düzeyine ulaştığında ilişkilerini sabote eden insanları tanıyoruzdur hatta belki siz de bu insanlardan birisiniz. Bazı insanlar kavga çıkararak veya yakınlık kurduğu kişinin uzaklaşmasından endişe ettiği için kontrol altına almaya çalışarak, karşısında ki kişiye karşı tüm güvensizliklerini ortaya çıkarır veya çok muhtaç bir profil çizebilirler. Hepsi, -çok yakınlaşırsak- beynimizin tuzağa düşmekten veya reddedilmekten korktuğu için başvurduğu bilinçsiz yollardır. Bu örüntülerin çoğu, çocukluk döneminde bize bakım veren kişilerle (anne, baba v.b) kurduğumuz ilişkilere dayanmaktadır. Eğer “güvensiz bağlanmanız” varsa (belki de ebeveyniniz sizi reddeden ya da ihmal eden, eleştirel ya da tutarsızdı) bilinçsizce geçmişi tekrarlamaktan korkabilirsiniz. Beynimiz bu acıyı hatırlıyor ve yetişkin ilişkilerinizde ebeveynimizmiş gibi davranmamıza ya da karşılaştığımız kişilerin davranışlarını onlarla eşleştirmeye eğilimli oluyor. Samimiyet veya reddetme korkunuz güçlü ise, kendinize şu anda bir yetişkin olduğunuzu, stresi ve reddedilmeyi tolere edebilecek kapasitede olduğunuz hatırlatın. Daha bilinçli olmaya çalışın ve davranış kalıplarınızın ilişki mutluluğunuz üzerindeki etkilerini fark etmeye çalışın.

3. Erteleme ve kaçınma

Kendi kendini sabote etmenin üçüncü yolu, problemlerle uğraşmayı başa çıkmaya zorlanacak seviyeye gelene kadar ertelemek ya da işi zamanında yapmak için kendinizi disipline edememek. Erteleme ve kaçınma davranışının birkaç nedeni vardır. Görevlerinizi daha küçük parçalara bölme ve planlama yapmak becerilerini hiç öğrenmemiş olabilirsiniz. Alternatif olarak, görevin büyüklüğü karşısında bunalmış hissedebilir veya başarılı olmak için gerekenlere sahip olmayan biri gibi hissedebilirsiniz.  Bunun nedeni çoğunlukla çocukluğunuzdan itibaren kendiliğinize ve başarıya ilişkin geliştirdiğiniz olumsuz bilişsel yapılardan kaynaklanmaktadır.  Çocukluğunuzda, akademik başarı gibi belirli görevlerdeki performansınıza dayalı olarak değerli olduğunuz duygusunun aşılanması size ebeveynlerinize başarılı görünmek, onları mutlu etmek, onların dikkatini çekmek ve kendilik değerinizi korumak için kendinizi olduğundan daha yetenekli ve zeki gösterme çabası içine girmenize yol açabilmektedir. Zaman içinde bu eğilim kendini sabote etme davranışlarını ortaya çıkarmaktadır.

Başlamamak, çalışmak yerine  arkadaşlarla dışarı çıkmak veya televizyon izleyerek kendini sabote etmek çok yaygın bir modeldir. Kısa vadede, kaygı uyandıran veya sıkıcı ve umursamaz bir görevin rahatsızlığından kaçınmayı başarırsınız. Fakat uzun vadede, ertelediğiniz şeyler sizi daha çok kaygılandırabilir.

Aynı zamanda ertelemenin ve kaçınmanın bir sebebi de mükemmeliyetçilik olabilir, işler üzerine çok fazla düşünür, araştırır ve nereden başlayacağınıza karar veremezsiniz. Tüm bunlarla başa çıkmak için kendinize seçim için zaman sınırlandırması yaparak veya kusurlu da olsa bir seçim yaparak  karşı koyabilirsiniz. Bunu deneyimlerinizden ders alabilmek ve zamanla gelişmek olarak değerlendirmeye çalışın. Böylece zihniniz de başarısızlık olasılığı daha az korkutucu hale gelebilir.