Sağlı Sollu Mobbing!

Sağlı Sollu Mobbing!

Çalışma yaşamında mobbing kavramı ile ilgili büyük bir yanlış anlaşılma var ki o da bunun çoğunlukla yukarıdan aşağı olduğu. Yani toplumda sadece yöneticilerin mobbing yapabilme kapasitesine sahip olduğu yanılsaması var. Ancak mağdura bu müstesna davranış modelini, eş düzey çalıştığı kişi ya da kişiler hatta astları bile uyguluyor olabilir. Mobbing sistematik biçimde uygulanan her tür kötü muamele, tehdit, şiddet, aşağılama gibi davranışları ifade eden anlamlar içermektedir ve ne kültür farkı gözetir ne de cinsiyet.

Mobbing rahatsız edici davranışlarla başlayan, zamanla acı veren olayların çok hızlı ilerlediği, benzer rahatsız edici davranışların sürekli eklendiği ve giderek tahammül edilmez hal aldığı bir süreçtir. Bu davranışların bazıları oldukça rahatsız edici olsa da sadece normal etkileşim davranışları da olabilir. Bu tip davranışlar, bir kez için hoş görülebilir ya da davranışı yapanın o gün “kötü gününde” olduğu varsayılarak anlayışla karşılanabilirler. Ancak bu davranışlar (yok sayılma, alay edilme, hakaret, sürekli izlenmek vb.) sistematik olarak uzun bir süre içinde tekrarlanırsa anlamları değişir ve kasıtlı tacize dönüşür! Mağdurun kariyerinin zedelenmesinin yanında sağlığını da kaybetmesi bu sürecin zehirli meyveleridir. Uykusuzluk, sıkıntı, panik atak, depresyon, dikkati toplayamama, baş ağrısı/dönmesi, boyun kaslarında ve sırtta ağrı, taşikardi, sık sık terleme, nefes alamama, hazımsızlık, ülser, bağırsak problemleri… Bağışıklık sistemi o kadar zayıflar ki bütün mikroplar özenle vücuda alınarak sık sık halsiz bırakan hastalıklara yakalanılır ve zaten var olan mobbing yetmezmiş gibi bir de bu yüzden alınan sağlık raporlarının baskısı görülür!

Mobbing-psikolojik taciz süreci içerisinde 3 tip rol vardır. Mobbing uygulayanlar, mağdurlar ve izleyiciler. Kendine ait rolleri oynayan bu 3 gruba biraz yakından bakalım…

Yapılan araştırmalara göre gerçek mobbingciler, hiçbir kişilik grubuna uygun değillerdir. Ancak çevrelerinde sergiledikleri davranışlarla tanımlanabilmeleri mümkündür. En sık karşılaşılan mobbingci tipleri;

Narsist Mobbingciler; Kendilerini büyük bir güç, engin bir deha, kusursuz bir güzellik ve mükemmle bir varlık olarak gördükleri için, her şeyi hak ettiklerine inanırlar. Tabi ki her “iyi” şeyi! Kabul etmeyi reddettikleri iç çatışmalarını ve duymaya aciz oldukları acılarını bir başkasına yükleyerek dengelerini bulmaya çalışan kişilerdir.

Hiddetli, Bağırgan Mobbingciler; Hedef aldıkları kişileri, işlerini kaybetmek veya işlerini değiştirmekle tehdit ederler. Her şeyin onların söylediği şekilde yapılmasını isterler ve sık sık amirin veya patronun kendileri olduğunu hatırlatırlar. Aradıkları kişiyi, yerinde bulamamalarına tahammülleri yoktur. Bu kişiler, içlerindeki öfkeyi engelleyemedikleri ve problemleriyle başa çıkmayı başaramadıkları için başkalarıyla uğraşırlar. Kişilerin duygu ve düşüncelerini aşağılarlar.

İki Yüzlü Mobbingciler; Saldırganlıklarını gizlemek için sürekli gülümserler. Arada bir iyilikler de yaparlar. Başkalarına kendilerini iyi gösterirken hedeflerine karşı sürekli kaba davranışlarda ve olumsuz yorumlarda bulunurlar. Mobbing mağduruna karşı hiçbir şekilde esnek davranmazlar. Başkalarının üstünlüğünü, başarılarını ve yükselmelerini hazmedemedikleri için devamlı yeni kötülüklerin peşindedirler. Karşısındakini strese sokmak ve mahvetmek için devamlı yeni yollar ararlar. Yaptıkları her şeyin çok iyi bilincindedirler.

Megaloman Mobbingciler; Kendilerini büyütme gereksinimi ve numara yapma, kişiliklerinin en önemli özelliklerinden olan megaloman mobbingciler, kendilerine güvensizliklerini, başkalarına karşı kıskançlık, nefret ve saldırganlık şeklinde yansıtırlar.

Hayal Kırıklığına Uğramış Mobbingciler; Daima başkalarına karşı kıskançlık ve haset duyguları mevcuttur. Çalışma yaşamı dışında yaşanan tüm olumsuz duygular, tüm yetersizlikler veya kötü deneyimler, bu mobbingciler tarafından işyerinde başkalarına yansıtılır.

İşyerinde herkes mobbing mağduru olma potansiyeli taşır ancak araştırmalara göre özellikle 4 farklı tipteki kişiler diğerlerine göre mağdur olma tehlikesiyle daha fazla karşı karşıyadır.

Yalnız kişi; erkeklerin yoğun olduğu bir ofiste çalışan tek bir kadın veya kadınların çok sayıda olduğu bir işyerinde çalışan tek bir erkek olabilir.

Acayip kişi; bir şekilde diğerlerinden farklı ve başkalarıyla kaynaşmayan herhangi bir kişi söz konusudur. Bu, farklı tarzda giyinen bir birey olabileceği gibi, engelli veya yabancı bir kişi de olabilir. Azınlık bir gruba dahil olan kişinin mobbinge uğrama olasılığı çok yüksektir. (Bu bizim toplumumuza da uyarlanabilir ne yazık ki).

Başarılı kişi; önemli bir başarı göstermiş, amirinin veya doğrudan yönetimin takdirini kazanmış ya da bir müşterinin övgüsünü almış bir kişi, kolayca çalışma arkadaşları tarafından kıskanılabilir. Bireyin arkasından her türlü oyunlar oynanır, söylentiler çıkarılır ve çalışması sabote edilebilir.

Yeni gelen kişi; Daha önce o pozisyonda çalışan kişinin çok seviliyor olması veya yeni gelenin, orada çalışanlardan daha fazla bir takım özelliklerinin bulunması, mobbing kurbanı olma riskini artırır. Kişi, daha kaliteli olabilir veya hatta sadece daha genç ya da güzel olabilir.

Tabii bir de izleyiciler var. Uygulanan psikolojik tacize tamamen ilgisiz ve duyarsız kalanlar olduğu gibi, tabiri caizse mobbingcinin maşası olarak adlandırabileceğimiz kişiler de olabilir. Ayrıca görünüşte hiçbir şeye karışmayan bir birey izlenimini oluştursa da, bir gün okların kendisine dönmesinden korkarak sonunda mobbingciye destek çıkan veya kurbana yardım etmeyi reddedenler de sayıca hiç de az değildir.

Mobbinge uğrayan kişinin, bilinmezin ve çaresizliğin karşısında duyduğu korku ve endişeyle, kendi içinde, tek başına mücadele edebilmesi çok zordur. İnsanlar, karşılaştıkları şeyi tanımlayabildikleri takdirde, önceden yaşamış oldukları veya şu anda yaşadıkları deneyimlerini çok daha gerçekçi bir bakışla değerlendirebilirler. Bu yazının oluşturulmasındaki bir amaç da budur; eğer mobbingi yaşıyorsanız öncelikle ne olduğu ve yapan kişi hakkında biraz fikir edinmeniz ve sorunun sizde değil karşıda olduğunu anlamanız!

Şimdi de birkaç öneri;

Mobbing sürecinin özellikle başlarındaysanız ilk olarak işten çıkarılma korkunuzu bir kenara bırakın. Unutmayın ki mobbingci öncelikle sizin korkularınız üzerine çalışıyor. Sürekli sözlü, yazılı ya da ima yoluyla “suçlama” mesajları alıyorsunuzdur. Öfkelenerek tuzağa düşmeyin! Sizden talep edilen her şeyi yazılı olarak isteyin ve cevap vermeniz gerekiyorsa yazılı olarak karşılık verin. Şirketinizin insan kaynakları departmanına yazılı olarak, size uygulanan psikolojik şiddetten bahsedin ve önüne geçilmesi için talepte bulunun. Unutmayın ki şirketinizin sizi mobbinge karşı koruması yasal bir zorunluluktur.

Zihinsel düzeyde kimyasal dengelerinde oluşan değişiklikle birlikte mağdur, bir çok psikolojik problemle karşı karşıya kalır (depresyon, panik atak, konsantrasyon bozukluğu, unutkanlık…). Böyle bir durumda bulunan bireyin kesinlikle uzman bir desteğe ihtiyacı vardır. Bu şekilde kazanılacak farkındalık ve güçle bu zor zamanlar en az zararla atlatılabilir. Ayrıca mağdurun yaşadıkları hukuki açıdan da incelenmeli ve uzman hukukçular tarafından haklarını koruyucu çözümlerin bulunması gerekmektedir.

Küçük bir hatırlatma; bu süreci yalnız atlatmak zorunda değilsiniz…

Uzm. Biyolog & Psikoloji Bilim Uzm. / Yaratıcı Drama Eğitmeni

Bu gönderiyi paylaş