Yeme Bozukluğu Olan Çocuğa Yaklaşım
Yeme bozukluğu deyince ilk akla gelen üç yeme bozukluğu tipi: Anoreksiya Nervoza, Bulimia Nervoza ve Tıkınırcasına Yeme Bozukluğudur. Bunları kısaca açıklamak gerekirse, Anoreksiya Nervoza kilo almaktan aşırı korkmak ve vücut ağırlığının çok altına düşmek, yemek yemeyi reddetmek olarak tanımlanabilir. Bulimia Nervoza’da ise tıkınırcasına yemek fakat kilo almaktan kaçınmak için uygunsuz yöntemlere başvurmak, örneğin; kusmak, idrar söktürücü ilaç kullanmak. Tıkınırcasına Yeme Bozukluğunda ise, kontrolsüzce birçok insanın yiyebileceğinden daha fazla miktarda yiyecek yemek, sonrasında gelen rahatsız edici hislere rağmen geçmesini beklemek olarak açıklanabilir.
Genellikle ergen bireylerde daha fazla görülen yeme bozukluklarının nedenleri tam olarak bilinmese de, birçok kaynakta aile içi ilişkilerin ve iletişimin önemli bir role sahip olduğunu bildirmektedir.
Yeme bozukluğu olanların ailelerinin başlıca özellikleri:
- Duygular ve çelişkiler açıkça ifade edilmez ve kabul edilmez.
- Cinsel konular konuşulmaz.
- Bireysellik çok fazla desteklenmez, bu sebepten kişi bir birey olarak bağımsızlaşamaz ve büyümekten/ anneden ayrılmaktan korkar.
- Mükemmeliyetçilik tek kabul edilen davranıştır, ailenin katı kuralları vardır.
Yeme bozukluğunda ne zaman yardım gerekir?
Çocuğunuz diyet yapar ya da ciddi şekilde yemek alımını kısıtlarsa, yemek saklar veya çalarsa, yemeklerden sonra tuvalette aşırı zaman geçirirse, kusarsa veya müshil, diyet hapları ya da, zayıflamak için başka ilaçlar alırsa, ciddi miktarda kilo kaybı olursa, yorgun ve üzüntülüyse, konsantre olamıyorsa, düzensiz periyotları varsa, şişmiş eklemleri, kanlanmış gözleri varsa, sıcak havada bile kat kat giyiniyorsa, bayılıyorsa profesyonel destek almanız gerekir.
Yeme bozukluğu olanlara yardım edenlerin yapabilecekleri:
- Kilolu olma ve kilo almaktan nefret ettiğini fark edin, gerçekçi olmayan bu düşünceler onu korkutuyor.
- Yemek yemesi veya egzersiz yapmayı bırakması için baskı uygulamayın.
- Kızıp cezalandırmayın, sabırsız davranmayın.
- Olumlu yanları ve kişilik özelliklerini, doğru yaptığı şeyleri destekleyin.
- Sevgi ve anlayış içinde dürüst ve samimi bir biçimde konuşun.
- Yardım almayı kabul etmesi ve kendini dürüstçe ifade etmesi için cesaretlendirin.
- Yeme bozukluğu olduğu için suçlu ve kötü hissetmesini sağlamayın.
- Problemin asıl odak noktası yemek gibi görünse de, diğer problem olan konuları tanımlayın.
- Problemler hakkında konuşmaktan korkmayın, ancak kullandığınız dile dikkat edin.
- Kolay bir iyileşme süreci olmayacağını fark edin.
- Koşulsuz sevgi, şefkat ve güven sunun..
Yeme bozukluğu nasıl tedavi olunur?
Sorun basit bir yeme problemi olmadığı için sadece “yemek ye/yeme” şeklinde öğüt vermek yararsızdır, aksine zararı olur. Eleştirel, cezalandırıcı, tehditkar bir dilden uzak durmak gerekir.
Yeme bozukluğu, yeme ile ilgili düşünce ve davranışlarda bozukluğu yansıtır ve kişinin, derindeki öz güven ve kimlik problemlerini çözmek ve hayatı üzerinde kontrol duygusu kazanmak için bulunduğu bir girişimdir. Doğru bir girişim olmayabilir, fakat yeme bozukluğu olan kişiler genellikle bunun yanlış bir yöntem olduğunun farkında değildir. Bu farkındalık genellikle psikoterapi ile kazanılır.
Hastalığın ciddiyetine bağlı olarak hastanede yatarak, ayaktan kontroller veya evde tedavi edilir. Genellikle aile de tedavinin bir parçası olur.
Uzm. Klinik Psk. Sara Yılmaz
