Zor Duygularla Nasıl Baş Edebilirim?
Neden duygularımız var?, neden hissediyoruz diye düşündünüz mü hiç? Aslında duygular günlük yaşam deneyimlerimiz karşısında verdiğimiz reaksiyonlardır. Örneğin bize keyif veren bir dizi izlediğimizde neşeleniriz. Sabah yürüyüşe çıktığımızda karşıdan gelen dört tane sokak köpeğinin havlayarak etrafımızı sarması karşısında korkarız. Haksızlığa uğradığımızı düşündüğümüz bir tartışmada öfkeleniriz. Ancak bazen günlük yaşam deneyimleri o kadar yoğun ve şiddetli olur ki birden fazla duyguyu aynı anda hisseder ve baş etmekte zorlanırız.
Hissettiğimiz bütün duyguların aslında temel bir amacı vardır: bize rehberlik etmek. Yaşanılan duruma dair bilgi taşıyan duygularımız o durum karşısında nasıl davranacağımıza dair ipuçları barındırır. Basit bir ayrımla; olumlu duygularımız içinde bulunulan durum ve davranışları pekiştirirken olumsuz duygular bizleri durum ve davranışların deneyimlenme sıklığını azaltmaya dair adımlara iter. Bir başka deyişle, deneyimlenen olumsuz duygu ne kadar yoğun ve şiddetliyse çözüme ihtiyaç da o kadar önemli olur. Buradaki mesaj “Yolunda gitmeyen bir şeyler var ve bunun için harekete geçmelisin”dir.
Bu noktada duygu merkezi ile akıl merkezinin ayrımını yapmanın da önemli olduğunu düşünüyorum. Çünkü duygularımızın bize verdiği mesajlarla deneyimlediğimiz dış dünyaya dair zihnimizde düşünceler oluşur. Yaşadığınız durumla ilgili düşünceleriniz bazen çok nettir, bilirsiniz ama yoğun duygusal deneyimin içinden çıkmakta zorlanırsınız. “Bunun böyle olmadığını biliyorum ama yine de çok üzgünüm, korkuyorum, öfkeliyim” gibi bir karmaşa yaşanır. Özellikle yoğun zorlayıcı duygular karşısında “Ne yapacağımı bilmiyorum.” “Bu çok zor, dayanamıyorum.” düşünceleri bizi çaresizlik deneyimine sürükler ve baş etmekte zorlanırız.
Peki, zor duygularla nasıl baş edebiliriz?
- Öncelikle deneyimlediğiniz duyguyu tanıyın.
- Duygunuzu kabul edin.
- Duygunuzu ifade edin.
- Bu duygu ile eşleşen düşüncelerinizi ve bedensel reaksiyonlarınızı fark edin.
- Bedensel duyumunuzu değiştirmeyi deneyin; duş alın, temiz havaya çıkın, soğuk bir bardak su için, sevdiğiniz ve size iyi gelen bir şarkıyı dinleyin.
- Nefes egzersizi yapın.
- Yürüyüşe çıkın ve bedensel deneyiminize odaklanın, ayaklarınızı hissedin.
- Oyun hamuru ile oynayın.
- Sosyal çevremiz bu zamanlar için var; sosyal destek alın.
- Profesyonel psikolojik destek alın.
Uzm. Klinik Psk. Zeynep Hilal Çelik